Πρωτοβουλία της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ για τη θωράκιση του ελληνικού ελαιολάδου & την προστασία των καταναλωτών

Στην εποχή της Πράσινης Συμφωνίας, η οποία σηματοδοτεί μία αποφασιστική στροφή της ευρωπαϊκής οικονομίας και κοινωνίας προς την κατεύθυνση της  βιωσιμότητας, ο κλάδος της αγροδιατροφής αναμένεται να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαδικασία της βιώσιμης και δίκαιης μετάβασης, με  οδηγό την εφαρμογή της στρατηγικής «από το αγρόκτημα στο πιάτο». Τα ευρωπαϊκά συστήματα τροφίμων καλούνται, στο πλαίσιο της ανάπτυξης της  στρατηγικής, να μειώσουν το περιβαλλοντικό και κλιματικό αποτύπωμά τους, να ενισχύσουν την ανθεκτικότητά τους και να διασφαλίσουν την πρόσβαση σε επαρκή, θρεπτικά και βιώσιμα τρόφιμα για τα οποία τηρούνται υψηλά πρότυπα όσον αφορά την ασφάλεια και την ποιότητα. Πρόκειται για μία σύνθετη πρόκληση, ειδικά από τη σκοπιά των αγροτών και των καταναλωτών, οι οποίοι αποτελούν τους πιο «αδύναμους κρίκους» της διατροφικής αλυσίδας, καθώς υπόκεινται το κόστος αθέμιτων εμπορικών πρακτικών που εμποδίζουν τους μεν να αποζημιώνονται δίκαια για τον κόπο τους, ενώ καθιστούν τους δε θύματα  πρακτικών παραπλάνησης σε σχέση με τα αγροτικά προϊόντα που καταναλώνουν, με χαρακτηριστική περίπτωση την παραπλάνηση που σχετίζεται με την  προέλευσή τους. Η τελευταία αυτή πρακτική είναι ιδιαίτερα συχνή στη χώρα μας, με το φαινόμενο των «ελληνοποιήσεων» να αγγίζει μεγάλη γκάμα αγροτικών προϊόντων.

Το ελαιόλαδο όχι μόνο δεν αποτελεί εξαίρεση σε ότι αφορά τα φαινόμενα απάτης, νοθείας και παραπλάνησης, αλλά συγκαταλέγεται μεταξύ των προϊόντων που συστηματικά τις υπόκεινται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, όπως σημείωνε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε ψήφισμά του το 2014. Ως ακρογωνιαίος λίθος της μεσογειακής διατροφής και τρόφιμο με υψηλή εμπορική αξία, αποτελεί κοινό στόχο των πρακτικών απάτης, ενώ η υγρή μορφή του το καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτο στη νοθεία. Με εξαγωγές συνολικού όγκου 165,1 χιλ. τόνων και αξίας 470,2 εκατ. ευρώ, το παρθένο ελαιόλαδο αποτελεί το 5ο κατά σειρά εξαγόμενο αγροτικό προϊόν της χώρας μας (στοιχεία Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων-ΠΣΕ, 11.5.2021), ενώ η Ελλάδα κατατάσσεται στην 3η θέση παγκοσμίως μετά  την Ισπανία και την Ιταλία σε ότι αφορά τον όγκο της παραγωγής.

Δεδομένης της κομβικής σημασίας του ελαιοκομικού τομέα για την ελληνική γεωργία, ύπαιθρο και αγροδιατροφή, η GAIA EΠΙΧΕΙΡΕΙΝ έχει από την έναρξη της πορείας της αναπτύξει πλήθος υπηρεσιών και πρωτοβουλιών για τη στήριξή του, με ιδιαίτερη έμφαση στην υποστήριξη των ελαιοκομικών αγροτικών  συνεταιρισμών. Το έργο ΟLIVE OIL ID για τον «Ισοτοπικό Προσδιορισμό της Γεωγραφικής Προέλευσης του Ελαιολάδου» αποτελεί την πιο πρόσφατη σχετική
πρωτοβουλία, η οποία εστιάζει στην προσπάθεια θωράκισης του ελληνικού ελαιολάδου απέναντι σε φαινόμενα παραπλάνησης σε σχέση με την προέλευσή  του, με άμεσα οφέλη για τους παραγωγούς και τους καταναλωτές. Το ΟLIVE OIL ID θα αναπτυχθεί σε δύο σημαντικές ελαιοπαραγωγικές περιοχές της χώρας, τη Μυτιλήνη και την Κρήτη, οι οποίες έχουν επιλεγεί για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ελαιολάδου, δεδομένων και των σχετικών συστημάτων ποιότητας  που εφαρμόζουν ως ΠΓΕ-Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη και ΠΟΠ-Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης.

Ειδικότερα, σε συνεργασία με ελαιοκομικούς αγροτικούς συνεταιρισμούς από τη Μυτιλήνη και την Κρήτη, θα γίνει προσπάθεια να αποτυπωθούν πιλοτικά τα πρώτα δεδομένα της χημικής σύστασης του ελαιολάδου, βάσει των μοναδικών εδαφολογικών και γεωλογικών παραμέτρων κάθε περιοχής. Τα δεδομένα αυτά θα συνθέτουν την τελική ταυτότητα του ελαιολάδου, οδηγώντας στην εισαγωγή σχετικής ένδειξης στην τελική συσκευασία. Αξιοποιώντας την επιστημονική γνώση σε συνδυασμό με τεχνολογικά εργαλεία αιχμής, θα τεθούν οι βάσεις ώστε να διαμορφωθεί ο πρώτος χάρτης ισοτοπικού και  στοιχειακού αποτυπώματος για το ελληνικό ελαιόλαδο. Με τη σταδιακή ανάπτυξη του χάρτη και την εισαγωγή δεδομένων από άλλες ελαιοπαραγωγικές περιοχές, οι Έλληνες παραγωγοί θα έχουν στη διάθεσή τους ένα πολύτιμο εργαλείο που θα τους επιτρέπει να αποδεικνύουν με ακρίβεια τη γεωγραφική ζώνη προέλευσης του ελαιολάδου. To OLIVE OIL ID πραγματοποιείται με τη μορφή Cluster στο πλαίσιο της Δράσης ‘Συνεργατικοί Σχηματισμοί Καινοτομίας/ΣΣΚ’ που χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Επιχειρηματικότητα, Ανταγωνιστικότητα, Καινοτομία- και τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Στη GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, οραματιζόμαστε την επόμενη μέρα της αγροδιατροφής εισάγοντας καινοτόμες  προσεγγίσεις που βασίζονται στη δύναμη της γνώσης και της τεχνολογίας και είναι προσανατολισμένες στους στόχους της βιωσιμότητας, με γνώμονα πάντοτε την υποστήριξη των Ελλήνων παραγωγών και των συλλογικών τους σχημάτων, καθώς και την προστασία των καταναλωτών.

Δ/νση Διαχείρισης Αναπτυξιακών Έργων, GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ

Δείτε το άρθρο, όπως δημοσιεύθηκε στο ένθετο Agricola Νοεμβρίου 2021 της εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ.

Τίτλος: Ισοτοπικός Προσδιορισμός Γεωγραφικής Προέλευσης Ελαιόλαδου | Isotopic Determination of the Geographical Origin of Olive Oil
Δράση: ‘Συνεργατικοί Σχηματισμοί Καινοτομίας/ΣΣΚ’ – 1^η Πρόσκληση: Φορέας Αρωγός
Πηγή Χρηματοδότησης: Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Προγραμμάτων Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, Ταμείου Συνοχής και Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου
Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία
Διάρκεια: Αύγουστος 2020-Ιούλιος 2022

Περιγραφή του έργου:
Στο πλαίσιο της δράσης Συνεργατικοί Σχηματισμοί Καινοτομίας/ΣΣΚ, η GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ σε συνεργασία με Συνεταιρισμούς παραγωγής ελαιόλαδου από τη Μυτιλήνη και την Κρήτη και το εργαστήριο φυτικής παραγωγής του Πανεπιστημίου Πατρών προχωρούν από κοινού στη δημιουργία και εφαρμογή ενός Ολοκληρωμένου Συστήματος Γεωγραφικής Ιχνηλασιμότητας Ελαιολάδου.

Ο στόχος του έργου είναι η ανάπτυξη του πρώτου χάρτη ισοτοπικού και στοιχειακού αποτυπώματος για το ελληνικό ελαιόλαδο το οποίο θα επιτρέπει την πιστοποίηση της γεωγραφικής προέλευσης για την αντιμετώπιση πρακτικών αθέμιτου ανταγωνισμού.   Με τη σταδιακή ανάπτυξη του χάρτη και την καταγραφή δεδομένων θα παρέχονται ασφαλείς πληροφορίες προς τους καταναλωτές , ενώ οι παραγωγικοί φορείς θα είναι σε θέση να αποδεικνύουν με ακρίβεια τη γεωγραφική ζώνη προέλευσης του ελαιολάδου. Το έργο θα πραγματοποιηθεί σε δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση η GΑΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ ως φορέας αρωγός θα πραγματοποιήσει τις απαραίτητες ενέργειες συντονισμού και προετοιμασίας μέσα από κατάλληλες εκπαιδεύσεις προς τα μέλη-συνεταιρισμούς με την άμεση εμπλοκή των φορέων και των τοπικών παραγωγών της Μυτιλήνης. Ενώ, στη δεύτερη φάση τα μέλη του σχηματισμού, σε συνεργασία με το εργαστήριο του Πανεπιστημίου, θα προχωρήσουν στην αποτύπωση των πρώτων πειραματικών δεδομένων. Το αποτέλεσμα θα είναι να αναπτυχθεί μία πρότυπη διαδικασία ταυτοποίησης της γεωγραφικής προέλευσης του ελαιόλαδου.

Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης