Λίπανση της ελιάς

Γράφει η Κατερίνα Καπώνη

Το δέντρο της ελιάς καλλιεργείται από πολύ παλιά και κάτω από διαφορετικές εδαφικές και κλιματικές συνθήκες. Έτσι έχουμε πολύ μεγάλο αριθμό ποικιλιών που μπορούν και προσαρμόζονται στις συνθήκες της κάθε περιοχής. Στην Ελλάδα η ελιά καλλιεργείται στο υπόλοιπο Αττικής, στη Στερεά Ελλάδα, Εύβοια, Πελοπόννησο, νησιά Ιονίου (Ζάκυνθος, Κέρκυρα, Κεφαλλονιά, Λευκάδα), Ήπειρο, Θεσσαλία, Μακεδονία, Θράκη, νησιά Αιγαίου (Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, Λέσβος, Σάμος, Χίος) και Κρήτη.

Εκτός όλων των άλλων καλλιεργητικών φροντίδων που χρειάζεται η συγκεκριμένη καλλιέργεια για να αναπτυχθεί, πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η λίπανση που θα δεχθεί.

Προτείνεται να γίνεται ανάλυση εδάφους πριν την εγκατάσταση της καλλιέργειας, να λαμβάνεται δηλαδή δείγμα εδάφους από ένα συγκεκριμένο αγροτεμάχιο για ανάλυση.

Με την ανάλυση του δείγματος παίρνουμε πληροφορίες για το πόσο πλούσιο είναι το συγκεκριμένο αγροτεμάχιο σε κάποια θρεπτικά στοιχεία όπως άζωτο, φώσφορο, κάλιο κ.ά. Τα στοιχεία αυτά καθορίζουν πόσο γόνιμο και παραγωγικό είναι το έδαφος κι έτσι οι πληροφορίες αυτές μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για σωστή εφαρμογή της λίπανσης. Η σωστή λίπανση θα βοηθήσει στην ομαλή βλάστηση και ανάπτυξη των φυτών και κατ’ επέκταση στην επίτευξη ικανοποιητικής παραγωγής τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Επίσης, θα μας αποτρέψει από την άσκοπη χρήση λιπασμάτων που μόνο αύξηση του κόστους παραγωγής μπορεί έχει και επιπλέον επιβάρυνση του περιβάλλοντος χωρίς λόγο.

Επιπλέον, η ανάλυση εδάφους μπορεί να γίνεται και τα επόμενα χρόνια σε συνδυασμό με τη φυλλοδιαγνωστική για να προλαμβάνονται τυχόν προβλήματα σωστής θρέψης των φυτών και για τη λήψη πιο ορθολογικών αποφάσεων όσον αφορά στη λίπανση.

Η ελιά είναι απαιτητική σε άζωτο ώστε να αντιδρά σχεδόν πάντα στην αζωτούχο λίπανση με έντονη βλάστηση, υψηλό ποσοστό τέλειων ανθέων, υψηλή καρπόδεση και καλή καρποφορία. Η έλλειψη στοιχείου αζώτου οδηγεί σε μειωμένη καρποφορία ή σε παρενιαυτοφορία. Η ελιά δεν έχει βρεθεί να αντιδρά τις περισσότερες φορές στη φωσφορική λίπανση. Αυτό είναι προφανές από τις χαμηλές ανάγκες της καλλιέργειας σε φώσφορο αλλά και από τις ιδιότητες πολλές φορές των εδαφών να δεσμεύουν το φώσφορο και να τον αποδεσμεύουν σταδιακά με τα χρόνια. Οι απαιτήσεις της ελιάς σε κάλιο είναι υψηλές και για αυτό η λίπανση με κάλιο πρέπει να γίνεται τακτικά ανάλογα με τις εκροές του στοιχείου. Ελλείψεις μαγνησίου και ψευδαργύρου έχουν βρεθεί αρκετές φορές διεθνώς στην ελιά και είναι πιθανή η ανάγκη λίπανσης με τα ανωτέρω στοιχεία πολλών εντατικών ελαιώνων. Υπεράνω όλων το βόριο αποτελεί το στοιχείο που λείπει πολύ συχνά από πολλές περιοχές καλλιέργειας της ελιάς στην Ελλάδα. Το βόριο βοηθά στην καλύτερη προσρόφηση και μετακίνηση των άλλων ανόργανων στοιχείων και για αυτό βοηθά σημαντικά στην ανάπτυξη και παραγωγικότητα του ελαιόδεντρου.

Η εποχή που θα γίνει η λίπανση είναι επίσης σημαντική. Πρέπει κατ’ αρχήν να γνωρίζουμε τις κρίσιμες περιόδους που το δέντρο της ελιάς έχει τις σημαντικότερες ανάγκες σε ανόργανα στοιχεία. Αυτές είναι κατά την άνθιση – καρπόδεση (Μάιος, Ιούνιος), κατά τη διαφοροποίηση ανθοφόρων οφθαλμών για την επόμενη χρονιά (Ιούνιος), ελάχιστες στη σκλήρυνση του πυρήνα (Ιούλιος – Αύγουστος) και αρκετές κατά τη διαμόρφωση των ανθέων (τέλη Χειμώνα – αρχές Άνοιξης). Επιπλέον, πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι ρίζες της ελιάς δεν λειτουργούν αποτελεσματικά κατά τη χειμερινή περίοδο και μόνο με την έναρξη της βλάστησης την Άνοιξη οι ρίζες λειτουργούν απορροφώντας ανόργανα στοιχεία από το έδαφος. Επομένως οι ανάγκες του δέντρου μέχρι και το Μάρτιο καλύπτονται σχεδόν ολοκληρωτικά από στοιχεία που είναι αποθηκευμένα στα βλαστικά μέρη του δέντρου (φύλλα, κλαδιά, κορμό και ρίζες). Από εκεί και πέρα η συμμετοχή της απορρόφησης ανόργανων από το έδαφος στην κάλυψη των θρεπτικών αναγκών της ελιάς αυξάνεται έως τις αρχές του καλοκαιριού, ενώ στη συνέχεια η κάλυψη των αναγκών γίνεται ολοκληρωτικά από την προσρόφηση στοιχείων από το έδαφος. Έτσι στους ξερικούς ελαιώνες με λίγες βροχοπτώσεις προτείνεται η εφαρμογή των λιπαντικών στοιχείων (κύρια αζώτου) τον Ιανουάριο ώστε αυτό να είναι διαθέσιμο τον Απρίλιο. Για περιοχές όπου οι βροχοπτώσεις του Φεβρουαρίου και Μαρτίου είναι συνήθως σημαντικές (Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα) η ανωτέρω λίπανση θα ήταν καλό να γίνει αρχές Μαρτίου ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι απώλειες από έκπλυση. Σε αρδευόμενους ελαιώνες η λίπανση καλίου και δευτερευόντως φωσφόρου μπορεί να γίνεται το Χειμώνα, αλλά η αζωτούχος πρέπει να εφαρμόζεται εν μέρει τον Απρίλιο και εν μέρει με τις θερινές αρδεύσεις. Τέλος, η εφαρμογή βορίου μπορεί να γίνει το χειμώνα από εδάφους με τη μορφή βόρακα και διαφυλλικά την Άνοιξη με υδατοδιαλυτές μορφές βορίου σε συνδυασμό με τον ψεκασμό κατάλληλων χαλκούχων σκευασμάτων ή εντομοκτόνων. Μια μικρή ποσότητα Ν είναι απαραίτητη τέλη Αυγούστου για να συσσωρεύσει στο φυτό για την επόμενη βλαστική περίοδο.

Πηγές: «Η καλλιέργεια της ελιάς (πληροφορίες για τη λίπανση της ελιάς)», της K+S KALI GmbH σε συνεργασία με τον κ.Πέτρο Ρούσσο, Επίκουρο Καθηγητή Δενδροκομίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, «Διδακτικές σημειώσεις για το μάθημα Ειδική Δενδροκομία» Γιώργος Δ. Νάνος, Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Σχολή Γεωπονικών Επιστημών, Τμήμα Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος, Εργαστήριο Δενδροκομίας, «Η ελαιουργία στο νομό Ηρακλείου: Η περίπτωση του δήμου Αγίας Βαρβάρας – οικονομική διερεύνηση των ελαιουργικών δραστηριοτήτων» Πτυχιακή μελέτη των Αθανασάκη Μαρία – Δημητροπούλου Φλωρεντία, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Οικιακής Οικονομίας και Οικολογίας, Αθήνα 2006.

Για περισσότερες λεπτομέρειες αναζητήστε στο GAIApedia (www.c-gaia.gr) τους όρους: 

Καλλιέργεια ελιάς

Λίπανση ελιάς