Ο γαύρος στη μεσογειακή διατροφή

Γράφει η Κατερίνα Καπώνη

Σύμφωνα με τη Μεσογειακή διατροφή τα ψάρια πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της διατροφής μας καθώς είναι τροφές με πλούσια διατροφική αξία και συστήνεται να καταναλώνονται τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα.

Τα ψάρια όπως και τα υπόλοιπα ειδή ζωικής προέλευσης αποτελούν μια πλούσια πηγή σε πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας και αμινοξέων απαραίτητα για τη δόμηση των ιστών και την αποκατάσταση των φθορών τους.  Ακόμη όμως και σε σύγκριση με το κρέας  το λίπος τους είναι διαφορετικό ανάλογα το είδος του ψαριού. Χωρίζονται σε ψάρια με χαμηλά και με πλούσια λιπαρά. Το λίπος τους μπορεί να είναι χαμηλό, όπως στην περίπτωση του μπακαλιάρου και της γλώσσας, που είναι 0.5-2%, ή αρκετά υψηλότερα όπως στην πέστροφα, το σολομό και το σκουμπρί, που κυμαίνεται από 10-20%. Αλλά ακόμα και τα πιο λιπαρά ψάρια δίνουν χαμηλές θερμίδες σε σχέση με άλλες επιλογές όπως είναι το κοτόπουλο με πέτσα ή με άλλα ειδή κρέατος πλούσια σε κορεσμένο λίπος.  Για αυτό τον λόγο τα ψάρια μπορούν επάξια να αντικαταστήσουν το κρέας, ως προς την πρωτεϊνική τους περιεκτικότητα.

Τα ψάρια είναι επίσης πηγή πολλών βιταμινών και ιχνοστοιχείων. Πιο συγκεκριμένα, ο γαύρος ανήκει στα ψάρια που καταναλώνονται πολύ συχνά στις χώρες της Μεσογείου και ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Το συγκεκριμένο είδος ψαριού προσφέρει πλήθος πολύτιμων θρεπτικών συστατικών, όπως πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας, ασβέστιο, φώσφορο, σίδηρο και ψευδάργυρο.

Ταυτόχρονα είναι εξαιρετική πηγή σεληνίου, που συμβάλλει στην ενίσχυση της άμυνας και της αντιοξειδωτικής ικανότητας του οργανισμού, ενώ παρέχει και σημαντικές ποσότητες νιασίνης και βιταμίνης Β12. Από την άλλη, διαθέτει υψηλή περιεκτικότητα σε ω-3 λιπαρά οξέα, τα οποία είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη του εγκεφάλου των παιδιών, ασκούν καρδιο-προστατευτική δράση βελτιώνοντας το λιπιδαιμικό προφίλ και συνδέονται με μείωση του κινδύνου εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων.

Στα διατροφικά πλεονεκτήματα του γαύρου συγκαταλέγεται και η χαμηλή πιθανότητα επιμόλυνσης με βαρέα μέταλλα, όπως ο υδράργυρος, καθώς τόσο ο χρόνος ζωής όσο και η θέση του στην τροφική αλυσίδα δεν ευνοούν τη συσσώρευσή τους. Έτσι, αποτελεί ένα ψάρι που μπορεί να καταναλωθεί με μεγαλύτερη ασφάλεια από ευαίσθητες πληθυσμιακές ομάδες όπως οι έγκυες, οι θηλάζουσες μητέρες και τα παιδιά.

Στη χώρα μας και γενικότερα στην Ανατολική Μεσόγειο, η αναπαραγωγική περίοδος του γαύρου διαρκεί από τον Απρίλιο μέχρι τον Οκτώβριο με κορύφωση τους καλοκαιρινούς μήνες. Στις ελληνικές θάλασσες υπάρχουν πολλοί γαύροι, που ψαρεύονται από τα τέλη Αυγούστου και μετά, με δίχτυα από τράτες και γρι-γρί. Ο γαύρος δείχνει μια ιδιαίτερη προτίμηση στο Θρακικό Πέλαγος, στο Κεντρικό Αιγαίο, στον Θερμαϊκό, τον Πατραϊκό, τον Ευβοϊκό, τον Παγασητικό και το Σαρωνικό Κόλπο. Πρόκειται για περιοχές πλούσιες σε θρεπτικά άλατα οι οποίες συνήθως επηρεάζονται από ρεύματα γλυκού νερού. Οι γαύροι αποτελούν το 1/10 του συνόλου των ετησίων αλιευμάτων των ελληνικών θαλασσών και έρχονται σε ποσότητα αλιεύματος δεύτεροι μετά από τις σαρδέλες. Αλιεύονται επίσης και για δόλωμα μεγαλύτερων ψαριών.

Στο εμπόριο τους βρίσκουμε νωπούς, ή παστωμένους, οπότε ονομάζονται αντζούγιες. Τους βρίσκουμε επίσης επεξεργασμένους ακέφαλους σε φέτες, σε κατάψυξη ή σε κονσέρβες. Συχνά διατηρούνται αλατισμένοι σε βαρέλια, όπου εναλλάσσονται στρώσεις γαύρου με στρώσεις αλατιού.

Πηγές: Ιστοσελίδα diet up, «Διατροφική αξία των ψαριών», Ιστοσελίδα Νέα Διατροφής «Η διατροφική αξία του γαύρου», Ιστοσελίδα foodbites «Γαύρος-Η Αφύη των Αρχαίων Ελλήνων».

Για περισσότερες λεπτομέρειες αναζητήστε στο GAIApedia (www.c-gaia.gr) τους όρους: 

Διατροφική αξία των ψαριών

Γαύρος Engraulis encrasicolus